Şehir ile İlgili Genel Bilgiler
Tarihte bir çok yazar ve sanatçının sürgün edildiği Irkutsk, bizi bir Rus romanın sayfalarının arasında dolaşmaya davet ediyor. Doğu Sibirya’nın başkenti olarak geçen bu şehir, düşüncelerin asla sürgün edilemeyeceği gerçeğini deneyimleme fırsatı sunuyor.
1661 yılında kurulan 600.000 nüfuslu Irkutsk şehri, Irkut ve Angara nehirlerinin kıyısında yer alıyor. Yıllar içinde Çin ile ticarette ve altın endüstrisinde gelişen bir ticaret kenti haline gelmiş.
Nasıl Gidilir?
Moskova’dan uçakla 5 saat 40 dk sürüyor, biletinizi alırken Moskova ve Türkiye ile 5 saat zaman farkı olduğunu unutmayın. Irkutsk havaalanı şehrin içinde bulunduğu için havaalanından şehre ulaşım çok rahat yapılıyor. Rusya’da geziyorsanız mutlaka Yandex.Taxi uygulamasını indirin. Uygulama üzerinden söylediğiniz taksilerle yoldan çevirdiğiniz taksiler arasında dehşet bir fiyat farkı oluyor. Uygulama üzerinden gideceğiniz adresi girdiğinizde şehir içi ortalama 150-200 ruble vs yazdığını göreceksiniz.
Ne Zaman Gidilir?
Eğer buz tutan baykal gölünü de görmek istiyorsanız Şubat, Mart aylarını tercih etmeniz gerekir. Tahmin ettiğiniz üzere bu bir Sibirya seyahati olduğu için dondurucu bir soğuğa hazırlıklı gelmek gerekiyor. İçlik, polar, kar pantolunu, kar ayakkabısı, termal çoraplar, iyi bir mont, eldiven ve bere ile gelmelisiniz. Ayrıca kar yansımasından dolayı gözlük ve güneş kremine de ihtiyacınız olacaktır.
Ben Sibirya’da Tayga ormanlarının uyanışını, çiçek açan gülleri görmek istiyorum derseniz Nisan Mayıs aylarını tercih etmelisiniz. Hava derecesi 0-12 derece arasında olacağından yine kıyafet seçiminizde su geçirmez ve sıcak tutan şeyler olmalı.
Yaz aylarında ise ortalama 20-25 derece, ancak Sibirya’da olduğunuz gerçeğini unutmayın, birden yağmurlu ve serin bir havaya dönebilir, geceleri soğuk olabilir, buna hazırlıklı olmalısınız.
Şehrin Hikayesi ve Gezilecek Yerler
Dekabrist İsyanı ve kadınların yarattığı değişimin müzesi Volkonsky
Şehir ile bir bağ kurabilmek için tarihteki iki temel olayı bilmek gerekiyor diye düşünüyorum. İlki; 1825 yılında köleliğin kaldırılması, demokratik bir anayasa hazırlanması ve siyasetin liberalleşmesine yönelik taleplerle, bir grup subayın , despotik bir yönetim yaklaşımı olan 1. Nikolay’a karşı başlattığı Aralıkçılar (Dekabrist) İsyanı. İsyan bastırıldıktan sonra isyanı örgütleyen subaylardan beşi için infaz diğerleri için sürgün kararı verilmiş.
Sürgüne gönderilen Aralıkçı’lar ve Eşleri, sürgün edildikleri Sibirya’da bir entelektüel uyanış ortaya çıkarmış ve dönüşüm başlatmış. Halka bilgilerini ve deneyimlerini aktarmış, dil, zanaat, sanat öğretmiş, bulundukları yerlerde kütüphaneler, akademiler, tiyatrolar kurmuş, bilimsel, kültürel ekolojik faaliyetlerde bulunmuşlardır. “Aralıkçıların Eşleri” sürgün edildikleri şehirlerde, bölgedeki halka sebze ,meyve, çavdar, tütün, karabuğday gibi ürünleri ekmeyi ve yetiştirmeyi öğretmişlerdir. Bunlarla birlikte sürgündekilerin madenlerdeki ağır çalışma koşullarının iyileştirilmesi, yakınları ile daha sık görüştürülmelerine izin verilmesi gibi konularda da verdikleri mücadele ile birlikte tarihte “Aralıkçıların Eşleri” olarak önemli bir yer edinmişlerdir. Bu kişilerden en ünlüsü Kont Sergei Volkonsky ve ‘Sibirya Prensesi’ olarak adlandırılan eşi Maria Volkonskaya’dır. Irkutsk’ta ki 20 yıllık sürgün sürecinde okul, hastane, tiyatro ve konser salonu açılması konusunda büyük emek harcamışlar, halk tarafından çok sevilip, saygı görmüşlerdir. Bugün de saygının bir göstergesi olarak yaşadıkları ev müze haline dönüştürülmüştür. Ayrıca Maria Volkanskaya’nın verdiği mücadele ve yarattığı değişim Puşkin’in yazdığı önemli 6 şiire esin kaynağı olmuştur.
Volkonsky müzesini gezerken Tolstoy’un Irkutsk’a bakarak esinlendiği “Biz sanıyoruz ki, alıştığımız yoldan bizi çekip aldılar mı bizim için artık her şey bitmiştir. Oysaki yenisi, iyisi asıl o zaman başlıyor. Hayat oldukça mutluluk da vardır. Önümüzde çok, çok şey var!” bu sözü, bu evin içinde bir kadının yarattığı değişimi, değişimin daha güzel bir yer haline getirdiği bu şehri aklınızın güzel bir yerinde saklayabilirsiniz.
Beyaz Ordu, Kızıl Ordu’ya karşı-Amiral Kolçak Anıtı
Şehrin kaderini belirleyen tarihteki ikinci temel olay ise 1917 Ekim Devrimi sırasında; Irkutsk’un altın endüstrisi ve ticaret şehri hale gelmesi ile birlikte zenginleşen tüccar sınıfın Bolşeviklere direnmesi ile buranın Beyaz Ordu için bir üs haline getirilmesidir. Kızıl Ordu, Beyaz Ordu’yu yenilgiye uğratarak liderlerinden Amiral Kolçak’ı şu an heykelinin bulunduğu noktada öldürmüştür
Hikayelerin Peşinde Sokaklar, Meydan, 130. Kvartal ve Babr
Irkutsk’un Renkli Duvarları
Şehirde iki tane turistik yürüyüş rotası var. Bir günlük vaktiniz varsa yeşil olan kısa rota ile 7.29km’lik bir yürüyüş yaparak 30 tarihi binayı gezebilirsiniz. İki gün vaktiniz varsa kırmızı olan uzun rotayı da yürümenizi öneririm. Bu yürüyüş rotasının içinde Dekabrist’lerin miras bıraktığı bir çok kültür sanat mirasını göreceksiniz. Şehirde 10 tiyatro, 3 konser salonu, 45 müze, 831 kütüphane bulunuyor.
Irkutsk Sokakları Irkutsk Sokakları
130 Kvartal: Burası, kültürel mirasın nesneleri haline gelen binalara bir yürüyüş yapıp daha yakından bakabileceğiniz bir yer. 17. Yüzyılda bir banliyo mahallesi bölgesi iken 2010 yılında restore edilmiş ve bugünkü halini almış. Ayrıca bu bölgenin girişinde Irkutsk’un simgesi olan Babr heykelini de görebilirsiniz. Babr Yakutça’da kaplan demek, ancak dikkatsiz bir memurun Rusçada kunduz olarak geçen Bobr olarak armayı hazırlatması üzerine heykel kaplan ile kunduz karışımı tuhaf bir şey olmuş🙂
Kirov meydanınında Rus mimarisinin tipik örneği olan hükümet binası ile savaşta kaybedilen işçiler ve askerler için yakılan sonsuzluk ateşini gördükten sonra ise Irkutsk’un sokaklarını keşfe çıkabilirsiniz. Bir çok heykel, anıt ve eski tek katlı ahşap mimari örneklerinin arasında dolanırken, karşınızda çıkacak küçük ve şirin cafelerde soluklanmanın keyfine varabilirsiniz.
Kirov Meydanı
Bir St Petersburg havası almak isterseniz St. Petersburglu mimarların tasarladığı binaların olduğu Karl Marx Caddesini de mutlaka gezmelisiniz. Burada: kafeler, restoranlar, barlar, sinemalar ve moda mağazaları bulacaksınız.
Karl Marx Caddesi
Dini Mabedler
Roman Katolik Katedrali
Bu rotalarda diğer Rus şehirlerine nazaran dini mabed sayısının azlığı ilginizi çekecektir. Bunun nedeni uzun yıllar yaygın dini inancın şamanizm olmasının etkisi ile şu an halkın %70’i ataist olmasıymış.
Epiphany Katedrali
Epiphany Katedrali
Angara nehri kıyısında XVIII yüzyılın başında kurulan bir Ortodoks kilisesi. 1693’te çıkan yangın ile yok olsa da Irkutsk sakinleri tarafından bağışlarla taştan yeniden yapılmış. Devrimden sonra ise işçiler için yurt ve fırın olarak kullanılmış. 19 yıllık bir restorasyondan sonra bina 1994 yılında yeniden katedral olarak açılmıştır.
Kurtarıcı Kilisesi
Kurtarıcı Kilisesi
Irkutsk’taki ilk taş binalardan biriymiş. Devrimden sonra bina neredeyse yıkılmış ancak 1960 yılında kilise bölgesel öneme sahip bir anıt olarak yeniden kabul edilmiş.
Kazan Kilisesi
18. Kazan Kilisesi geometrik desenlerle boyanmış, mavi-mavi çatılı parlak kırmızı tuğla inanılmaz pitoresk bir tapınak. Tapınak XIX yüzyılın sonunda inşa edilmiş. Mimari değeri nedeni ile de Sovyet döneminde de korunmuş. Rusya’da inşa edilen en büyük Neo Bizans katedrali olarak geçmekteymiş.
Znamensky Manastırı
Sibirya’daki en eski Ortodoks kadın manastırı. 1689 yılında kurulmuş. 1. Peter imzalı iki antik incil bulunduğu için bölgesel olarak önem taşımaktaymış
Müzeler
Bir çok kişi gibi ben de Baykal gölüne giderken sadece 1 günü Irkutsk’a ayırdığım için müzelere vaktim olmadı. Bu nedenle sokaklarda yürümeyi, şehri keşfetmeyi ve beni şaşırtan restoran ve kafelerde keyif yapmayı tercih ettim. Ancak gezmek isteyenler için şehirdeki müzeleri de aşağıda paylaşıyorum.
Irkutsk Sanat Müzesi
Irkutsk Belediye Başkanı Vladimir Platonovich Sukachev halka açık ilk sanat galerisini 1990 yılında kurmuş. Müze ziyaretçileri, Baykal kültürünün en eski anıtlarını, Sibirya ustalarının antik simgelerini ve ahşap heykellerini, büyük Rus ressamların resimlerini (I. Shishkin, I. Repin, V. Surikov, V. Polenov ve diğerleri), yabancı sanatçıların tuvallerini, XX yüzyılın sanatı, önde gelen Irkutsk yazarlarının eserleri ve çok daha fazlasını görebilir.
Irkutsk Bölge Yerel Kültür Müzesi
Burası Rusya’nın en büyük ve Sibirya’nın en eski müzelerden biriymiş. Müze ve kütüphane 1782 yılında kurulmuş. 19. yüzyılın ortalarında, çok fonksiyonlu bir bilim ve eğitim merkezine dönüştürülmüş, Rusya’nın Asya bölümünü incelemek ve bu konudaki bilgileri yaygınlaştırmak temel amaçlarından biri olmuş.Paleontolojik, jeolojik ve zoolojik koleksiyonlara sahip bir tarih ve doğa bölümü, “Asya’ya açılan pencere” adlı Sibirya’nın gelişimine adanmış bir sergi bölümü ile Irkutsk’ta oyuncakların tarihini ve eğitim tarihini anlatan Çocuk Müzesi ve kütüphaneden oluşuyormuş.
Talsty Etnografya ve Açık Hava Müzesi
Irkutsk’a arabayla 40 dakikalık mesafede, Listvyanka’ya ise 20 km uzaklıktadır. 67 hektarlık bir alanda, geleneksel halk mimarisinin orijinal anıtlarını içeren, 17. yüzyılın ikinci yarısının ahşap binalarını görebileceğiniz bir açık hava müzesi. Sibirya köylülerinin hayatını hayal etmenizi sağlayan ahşap mimari örnekleri, Buryat kültürü ve geleneksel Rus kültürünün köylü ve kentsel yaşam objelerinin koleksiyonları, ile birlikte bir çok sanat eserini görebilirsiniz. Geleneksel gezilere ek olarak, interaktif programlar, halk festivalleri, zanaat atölyeleri ve Sibirya halklarının lezzetli ulusal yemeklerini tadabileceğiniz bir taverna da bulunuyor.
Konaklama
Rolling Stones Hostel Rolling Stones Hostel
Biz konaklamayı Rolling Stones Hostel ile çözdük. Çoğu restoran ve kafenin bulunduğu Karl Marx caddesinde, rock’n roll konsepti, güler yüzlü çalışanları, dört dörtlük temizliği ve düşük fiyatı ile inanılmaz mutlu ayrıldım. 2 kişilik odaya kişi başı 1000 ruble verdik. Rusya’da seyahat eden yabancılar için; konakladığı otellerin registre yapma zorunluluğu var. Bazen oteller registre yapmasına rağmen registre kağıdınızı sizinle paylaşmayı unutabiliyor, bu yüzden konakladığınız yerlerde registre kağıdınızı mutlaka alın, yasal süreçlere takılmayın.
Yeme-İçme
Sabah kahvaltısında Rusya’da gezdiğim yerlerdeki acı 🙂 deneyimlerimden dolayı beklentim çok düşük olmasına rağmen Testo Pesto isimli mükemmel bir yer bulduk. 6 saatlik uçuş ve 5 saatlik saat farkının üzerine yorgun argın bir şekilde yediğim o mükemmel şey beni kendime hızlı bir şekilde getirdi. Rusya’da geleneksel kahvaltının (bu bölgede genel olarak tuzlu pirinç lapası şeklinde karşınıza çıkıyor :)) sizi mutlu etmeyeceğini bildiğim için hiç önermiyorum.
Testo Pesto’da Kahvaltı
Irkutsk yöresel mutfağı genel olarak Buryat mutfağından oluşuyor. Biz Baykal’a devam edeceğimiz için direk Buryat’ların kendisinden yemek istediğimiz için burada batı mutfağına yöneldik. Bu nedenle burada bir akşam yemeğinde İtalyan restoranı Prego’da yemeyi denedik ama pek mutlu olmadık diğer akşam ise Asodor adlı restoranda hamburger ve steak yedik oldukça lezzetliydi.
Baykal gezi yazısında yerel mutfaktan ayrıntılı bahsedeceğim ancak kısaca Baykal’dan çıkan Omul Balığını, balık ve tavuk çorbasını, Buryatların etli güveci Buhleri, Buryat mantısı olan Poza’yı çok seviyorlar. İçecek olarak ise Tayga ormanlarından toplanan bitkilerle kıpkırmızı, biraz ekşi Sibirya Bitki Çayını mutlaka deneyin, Baykal gölüne yakın olduğu için tabi bir de Baykal gölü suyundan yapılan votka öneririm. Ayrıca Irkutsk merkezde bulunan her gün açık olan Central Markete uğrayıp yerel ürünlere bir göz atabilir, bu bölgenin ünlü fıstığı Кедровый орех (Kedrovıy Areh) alabilirsiniz. Bu fıstığı ben salatalarda, tatlılarda kullanıyorum, çok güzel bir lezzet veriyor.
Кедровый орех (Kedrovıy Areh)